Gökdelen Kaç Kat Olur? Yükseklik, Güç ve Kimliğin Antropolojisi
Bir antropolog için her yapı, sadece beton ve çelikten ibaret değildir; aynı zamanda bir kültürün, bir inancın ve bir kimliğin dışavurumudur. Gökdelen dediğimiz modern anıtlar da insanlığın “yukarıya doğru” olan kadim arzusunun çağdaş versiyonudur. Fakat şu soruyu sormak gerekir: Gökdelen kaç kat olur?
Bu sorunun cevabı yalnızca mühendisliğin değil, insan doğasının, topluluk yapılarının ve sembolik düşüncenin derinliklerinde saklıdır.
Yüksekliğin Ritüeli: Göğe Uzanan İnsan
İlk insanların dağlara, kulelere ya da tapınaklara yönelmesi boşuna değildi. Yükseklik, her zaman kutsal olanla temasın, gücün ve üstünlüğün bir simgesi oldu. Gökdelenler de modern dünyanın ritüel alanlarıdır; duaların değil, üretkenliğin, statünün ve prestijin yeni tapınaklarıdır.
Bir antropolog gözüyle bakıldığında, her gökdelen bir ritüel performansıdır — topluluklar bu yapılar aracılığıyla kendi güçlerini, teknolojilerini ve kültürel kimliklerini görünür kılarlar.
Peki, göğe uzanmak bizi daha “üstün” mü yapar, yoksa yalnızca yerle olan bağlarımızı mı koparır?
Semboller ve Güç Göstergesi Olarak Gökdelen
Gökdelen kavramı, moderniteyle birlikte sadece mimari bir fenomen değil, aynı zamanda bir sembolik söylemdir.
Amerika’daki Empire State Building, Dubai’deki Burj Khalifa, Şanghay’daki Jin Mao Tower… Bu yapılar, ulusların ve kentlerin “ben buradayım” deme biçimleridir.
Bir toplumun gökdeleni, o toplumun kendine dair söylemidir.
Yükseklik burada bir yarış haline gelir — kim daha yüksekse, o daha görünürdür.
Bu anlamda her gökdelen, bir iktidar sembolüdür; hem ekonomik hem kültürel gücün göstergesidir.
Ama antropolojik bir soru burada belirir: Yüksekliğin anlamı her kültürde aynı mıdır?
Batı’da yükselmek “başarmak” anlamına gelirken, Doğu’da “dengeyi bozmak” olarak da yorumlanabilir. Bazı kültürlerde göğe fazla yaklaşmak kibirle, tanrısallığa meydan okumayla eşdeğerdir.
Topluluk Yapıları ve Dikey Kimlikler
Bir gökdelenin kaç kat olduğu, aslında o toplumun sosyal yapısını da anlatır.
Alt katlar, çoğu zaman erişilebilir, kamusal ve paylaşımcı alanlardır. Üst katlar ise güç, zenginlik ve ayrıcalığın sembolüdür. Dikey mimari böylece toplumsal hiyerarşinin fiziksel bir karşılığı haline gelir.
Bu durum, antropolojik açıdan bir tür “modern kast sistemi” olarak okunabilir.
Bir toplumun gökdeleni ne kadar yüksekse, sosyal mesafeler de o kadar keskin olabilir.
Yani gökdelen, sadece mühendislik değil, aynı zamanda bir toplumsal düzen metaforudur.
Sorulması gereken şu:
Gerçekten yükseğe çıkan kimdir — mimar mı, sermaye mi, yoksa o binanın gölgesinde yaşayan insanlar mı?
Kimlik ve Mekân Arasındaki Bağ
Her gökdelen bir kimlik bildirgesidir. New York’un gökdelenleri küresel finansın simgesiyken, Tokyo’nunkiler teknolojik ilerlemenin göstergesidir.
Ortadoğu’da gökdelenler genellikle kültürel yeniden doğuşun ve modernleşme arzusunun sembolü olarak görülür.
Ancak kimlik yalnızca yükseklikle değil, içsellikle de ilgilidir.
Bir toplumun gökdeleni ne kadar parlıyorsa, o toplumun geçmişiyle kurduğu bağ da o kadar karmaşık hale gelebilir.
Antropolojik açıdan, gökdelen inşa etmek bazen “kendini yeniden icat etme” çabasıdır. Yani her gökdelen, bir toplumun hem rüyası hem travmasıdır.
Sonuç: Gökdelen Kaç Kat Olur? İnsan Kadar.
Gökdelen kaç kat olur?
Bu sorunun teknik bir cevabı elbette vardır: 50, 100, hatta 160 kat…
Ama antropolojik olarak bakıldığında, cevap bambaşkadır:
Gökdelen, insanın anlam arayışı kadar yüksektir.
Bir toplumun gökdeleni, onun kendini nasıl gördüğünü ve nasıl görünmek istediğini anlatır.
Yüksekliğin ötesinde, orada barınan semboller, ritüeller ve kimlik katmanlarıdır asıl önemli olan.
Son olarak bir düşünme daveti: Biz göğe doğru yükselirken, yere dair hangi değerleri unuttuk?
Ve belki de en önemlisi…
Gökdelenin kaç kat olduğu değil, o katlarda kimlerin hikâyelerinin yankılandığıdır.